هخامنشیان زرتشتی نبودند

دلایلی بر غیرزرتشتی بودن هخامنشیان

۱. در مهمترین اثر به جا مانده از هخامنشیان، منشور کورش هیچ اثر از دین زرتشت و یا حتی خدای یکتا وجود ندارد و در عوض کوروش ۳ بت بزرگ آن زمان یعنی “مردوک” “نبو” و ” بعل” تقدیس و اقرار به پرستش کرده و آنها را پروردگار مردم نامیده.

۲. در نوشته‌های بازمانده از هخامنشیان مطلقاً هیچ نامی از زرتشت برده نشده و این اعجاب‌آور است که مردمی که تحت آیین پیامبری زندگی می‌کنند کوچکترین نامی از پیامبر‌شان در آثارشان نباشد.

۳.نه در سنگ نبشته‌ها نه در لوحه‌ها و نه در نوشته‌های تاریخ نویسان باستانی از اوستا به عنوان کتاب آسمانی هخامنشیان یاد نرفته و به تعالیم آن اشاره نشده‌است.

۴.بنابر نوشته‌های گات ها زرتشت یکتاپرستی را ترویج می‌کرده‌است درصورتیکه در آثار بجا مانده از دوره هخامنشی از خدایان متعدد سخن رفته‌است.

۵.زرتشت انجام قربانی را در مراسم مذهبی منع کرده‌است در صورتیکه در بین هخامنشیان قربانی کردن برای خدایان رایج بوده‌است.

۶.زرتشت نوشیدن ماده‌ای سکرآور به نام هوم را منع کرده بوده‌است در صورتیکه بکار بردن هوم در مراسم مذهبی هخامنشیان رواج داشته‌است.

۷.بنابر اصول مسلم آئین زرتشت دفن مردگان در خاک و آلودن خاک در طول تاریخ این مذهب ممنوع بوده‌است ولی مردم و شاهان هخامنشی مردگان خود را گورهای فردی و خانوادگی دفن می‌کردند و به همین علت است که آرامگاه‌های شاهان هخامنشی برجا مانده ولی کوچکترین اثری از آرامگاه‌های شاهان ساسانی که بدون شک زرتشتی بوده‌اند، برجا نمانده‌است.

۸.بین نام‌های شاهان هخامنشی و اساطیر دین زرتشتی هیچ رابطه‌ای وجود ندارد تنها نام ویشتاسپ، پدر داریوش یکم با نام حامی زرتشت یکسان است که این را نیز به متداول بودن نام ویشتاسپ در بین ایرانیان می‌توان ارتباط داد.

۹.نامی از نام‌های اوستایی در کتیبه‌ها و الواح پارسی و ایلامی برده نمی‌شود به همین علت معلوم است که آیین‌ها و جشن‌ها و اعمال مذهبی آنان به غیر از زرتشتیان بوده است با تمام سعی‌ای که شده، هنوز ثابت نشده که گاه‌شماری اوستایی نو در زمان هخامنشیان رواج داشته‌است.

۱۰.از اصطلاحات ویژه زرتشتی مانند امشاسپندان، سپنته مینو و انگره مینو و دیگر عبارات در ادبیات بکار رفته در کتیبه‌ها و لوح‌های هخامنشیان اثری دیده نمی‌شود.

۱۱.در توصیفی که هرودوت و همچنین مورخان یونانی دوره هخامنشی از دین هخامنشیان کرده‌اند ، هیچ اشاره‌ای بر زرتشتی بودن هخامنشیان نشده‌است

نظر پژوهشگران

بنونیست:

با توجه به سنگ ‌نبشته‌های باقی مانده از زمان هخامنشیان هم از نظر باورها و عقاید و هم از نظر مراسم با آئین کهن ایرانی، ایزدان متعدد و نیروهای طبیعت نیز پرستش می‌شدند.

هنریک ساموئل نیبرگ:

نیبرگ عقیده دارد که در ساخت‌های بنیادین آئین هخامنشیان هیچ‌یک از ویژگی‌های اساسی آئین زرتشت دیده‌نمی‌شود.

آرتور کریستن سن:

آئین هخامنشیان زرتشتی نیست بلکه آیین قدیم ایرانی است.

زرین کوب:

دوران هخامنشی نه مغان دین زرتشتی داشتند و نه خانواده سلطنتی و با توجه به نقشی که مغان در اجرای مراسم مذهبی پارسی‌ها داشتند و با در نظر گرفتن این نکته که آیین خاندان هخامنشی ممکن نیست با عقاید طبقات عامه طوایف پارسی مغایرت واقعی داشته‌باشد، پیداست که درین ادوار هنوز دین زرتشتی در بین پارسی‌ها نفوذ نداشته‌است.

هرتسفلد:

کتاب زرتشت و جهان او، هرتسفلد شاهان نخستین هخامنشی را پیرو زرتشت نمی‌داند

منابع :

منشور کوروش ترجمه موزه بریتانیا

بنونیست، دین ایرانی، ص ۲۱ تا ۲۳

نیبرگ، دین‌های ایران باستان، ۳۷۲

کریستن سن، مزداپرستی در ایران قدیم، ۵۵

کریستن سن، کیانیان، ۹

زرین‌کوب، تاریخ مردم ایران، ایران قبل از اسلام، ۱۹۵ و ۱۹۶

تاریخ مطالعات زرتشتی، ص ۲۲

کریستن سن، مزداپرستی در ایران قدیم، ۳۴

تاریخ مطالعات زرتشتی، ص ۲۰

فرای، میراث باستانی ایران، ۱۸۹

دین‌های ایران باستان، هنریک ساموئل نیبرگ، ص ۳۷۳

منابع آریائی دین یهود و زرتشت، عباس آریانپور کاشانی، مجموعه سخنرانی‌های دومین کنگره تحقیقات ایرانی، ص ۲۲۴

بنونیست، دین ایرانی، ص ۳۱ تا ۳۶

دین‌های ایران باستان، هنریک ساموئل نیبرگ، ص ۳۷۲

ذکاء، یحیی، مجله بخارا، آذر ۱۳۷۷، شماره ۳، عنوان مقاله:آیا هخامنشیان زرتشتی بوده‌اند؟ ص ۲۶ و ۲۷

ذکاء، یحیی، مجله هنر و مردم، شماره ۱۲۴ و ۱۲۵، عنوان مقاله: پرتوی نوین بر دین هخامنشیان ص ۱۴ تا ۲۱، بهمن و اسفند ۱۳۵۱

صفایی، یزدان ،دو هفته نامه امرداد، شماره ۲۹۰، عنوان مقاله: آفرینش گام به گام در سنگ‌نبشته‌های هخامنشی ص ۵، ۱۳۹۱

مزداپرستی در ایران قدیم، ص ۶۶

دین‌های ایران باستان، ص ۳۹۵